شرح حسابرس
بهنظر سرمایهگذاران و تحلیلگران مالی، باید در راستای بهبود ارزش اطلاعاتی گزارش حسابرس برای کمک به تصمیمگیریهای سرمایهگذاری، تغییرهایی در گزارشگری حسابرس ایجاد شود. این استفادهکنندگان معتقدند که ارائه اطلاعات بیشتر در مورد صورتهای مالی و حسابرسی، ارزش بیشتری ایجاد خواهد کرد. بنابراین هیئت پیشنهاد میدهد که بهمنظور تاکید بیشتر بر موضوعهایی که بهنظر حسابرس بیشترین اهمیت را در کسب شناخت استفادهکنندگان نسبت به صورتهای مالی حسابرسیشده یا حسابرسی دارد، اطلاعات بیشتری در گزارش حسابرس ارائه شود. از این اطلاعات تحت عنوان «شرح حسابرس» یاد میشود. ارائه این اطلاعات درخصوص موسسههای عامالمنفعهای4 است که در سطح حداقل شامل شرکتهای پذیرفتهشده در بورس هستند و بنا به صلاحدید حسابرس، درخصوص سایر واحدهای تجاری نیز ممکن است ضرورت داشته باشد.
مفهوم جدید «شرح حسابرس» با مفهومهای موجود «تاکید بر مطلب خاص و سایر بندهای توضیحی» هماهنگی دارد؛ اما با توجه به اینکه هدف مفهوم شرح حسابرس ایجاد شفافیت در مورد موضوعهای مرتبط با حسابرسی و صورتهای مالی حسابرسیشده است، بنابراین دیگر نیازی به وجود مفهومهای تاکید بر مطلب خاص و سایر بندهای توضیحی نیست. هیئت تدوین استانداردهای بینالمللی حسابرسی و اطمینانبخشی این موضوع را در تهیه پیشنویس استاندارد جدید گزارشگری حسابرسی در نظر قرار میدهد؛ با این حال، نظرهای خوانندگان این گزارش تحقیقاتی نیز در این رابطه مورد توجه قرار خواهد گرفت. هیئت براساس نظرهای دریافتشده از گزارش تحقیقاتی سال 2011 به این نتیجه رسیده است که بخش شرح حسابرس باید در سطح حداقل شامل موارد زیر باشد:
• حوزههایی که اعمال قضاوت عمده از سوی مدیریت صورت گرفته است (مثل رویههای حسابداری واحد تجاری، براوردها و افشاها).
• معاملات عمده یا غیرمعمول (مثل معاملات با اشخاص وابسته).
• موضوعهای بااهمیت از دید حسابرسی؛ برای مثال:
– مشکلات یا موارد اختلاف پیشآمده در جریان حسابرسی، یا سایر موضوعهایی که معمولاً باید با ارکان راهبری یا با سرپرست بخش کنترل کیفیت حسابرسی مذاکره شود، و
– سایر موضوعهای بااهمیتی که به دامنه یا راهبرد حسابرسی مربوط است.
سایر اطلاعات
«سایر اطلاعات» طبق استانداردهای بینالمللی حسابرسی بهعنوان اطلاعات مالی و غیرمالی (بهجز صورتهای مالی و گزارش حسابرس نسبت به آن) تعریف شده است که طبق قانون، مقررات یا عرف، در گزارشهایی که حاوی صورتهای مالی و گزارش حسابرسی نسبت به آن (یعنی گزارش مالی یا سالانه واحد تجاری) میشود، گنجانده شده است. تجزیهوتحلیل مدیریت5، صورتهای بررسی مالی و عملیاتی (OFR)، یا سایر بخشهای توضیحی گزارش مالی واحد تجاری که به اطلاعات آینده یا تاریخی میپردازد، «سایر اطلاعات» محسوب میشوند.
بهترین روشی که بهنظر هیئت تدوین استانداردهای بینالمللی حسابرسی و اطمینانبخشی باعث بهبود گزارش حسابرس با توجه به سایر اطلاعات میشود، این است که گزارش حسابرس شامل اظهارنظر وی در این باره باشد که آیا هرگونه نبود یکنواختی عمده بین صورتهای مالی حسابرسیشده و سایر اطلاعات، براساس مطالعه سایر اطلاعات بهوسیله حسابرس، شناسایی شده است یا خیر. علاوه بر این باید سایر اطلاعات خاص مطالعهشده از سوی حسابرس نیز بهصورت واضح مشخص شود. این روش با الزامات استاندارد 720 «مسئولیتهای حسابرس در ارتباط با سایر اطلاعات در گزارشهای حاوی صورتهای مالی حسابرسیشده» هماهنگی دارد.
پیشنهادهای بیشتر برای بهبود شفافیت حسابرسی
افشای نام شریک حسابرسی
هیئت تدوین استانداردهای بینالمللی حسابرسی و اطمینانبخشی معتقد است که در جهت حمایت از هدف گستردهتر شفاف کردن گزارش حسابرسی و فرایند حسابرسی، باید نام شریک حسابرسی در گزارش حسابرس ذکر شود. بهنظر برخی از پاسخدهندگان، انجام این کار باعث میشود جنبه پاسخگویی شخصی حسابرس افزایش یابد.
اظهارنظر در مورد رعایت الزامات اخلاقی مربوط
هیئت تدوین استانداردهای بینالمللی حسابرسی و اطمینانبخشی معتقد است که اظهارنظر صریح در مورد رعایت الزامات اخلاقی مربوط باید در مورد همه گزارشهای حسابرسان صورت گیرد.
اشاره به کار حسابرسان دیگر
با توجه به اینکه در حسابرسیهایی که شامل بیش از یک یا چند واحد تجاری یا فعالیت تجاری میشود، حسابرس صورتهای مالی گروه (حسابرس گروه) مسئولیت نهایی حسابرسی را برعهده دارد، لذا طبق استاندارد حسابرسی 600 «ملاحظات خاص – حسابرسی صورتهای مالی گروه (شامل کار حسابرسان بخش)» به جز در مواردی که طبق قانون یا مقررات منع نشده باشد، نباید به کار حسابرسان دیگر در گزارش حسابرس اشاره شود. اما هیئت تدوین استانداردهای بینالمللی حسابرسی و اطمینانبخشی پیشنهاد میکند که اشاره به کار حسابرسان دیگر در بخش «شرح حسابرس» مناسب بهنظر میرسد.
پیشنهادهایی برای روشنتر کردن مسئولیتهای حسابرس، ارکان راهبری و مدیریت
استفادهکنندگان، حسابرسان، قانونگذاران و تهیهکنندگان بر این عقیدهاند که الف) شمول بخش سایر اطلاعات در گزارشهای حسابرسی بهمنظور تشرح بیشتر مسئولیتهای حسابرس، و ب) روشنتر کردن اصطلاحات فنی خاص، به حذف فاصله انتظاراتی و بهبود گزارشگری حسابرسی کمک خواهد کرد.
براین اساس، هیئت تدوین استانداردهای بینالمللی حسابرسی و اطمینانبخشی پیشنهاد میکند که مسئولیت حسابرس در گزارش حسابرس، بهمنظور توضیح کاملتر مفهوم حسابرس مبتنی بر ریسک، بیشتر شرح داده شود.
پاسخدهندگان به گزارش سال 2011 هیئت تدوین استانداردهای بینالمللی حسابرسی و اطمینانبخشی براین باورند که نقش مدیریت و ارکان راهبری در فرایند گزارشگری مالی بسیار بااهمیت است. همچنین، شناخت استفادهکنندگان نسبت به مسئولیت مدیریت، با شناخت آنها نسبت به مسئولیتهای مدیریت و ارکان راهبری شکل میگیرد. لذا هیئت تدوین استانداردهای بینالمللی حسابرسی و اطمینانبخشی پیشنهاد میکند که مسئولیتهای مدیریت و ارکان راهبری باید در گزارش حسابرس بیشتر تشریح شود.
تهیه و تنظیم : مهدی هاشمیان