منو
[box type=”success” align=”aligncenter” ]افزایش ویژگی کیفی مربوط بودن اطلاعات، کاهش میزان خطا در اطلاعات ، دسترسی سریعتر و ارزانتر به اطلاعات از جمله ویژگی های زبان گزارشگری مالی است.[/box]
سیستم گزارشگری XBRL (سیستم بارکد گزاری اطلاعات صورت‌های مالی) به عنوان یک انقلاب در گزارشگری مالی تلقی شده که باعث کاهش هزینه تولید و دسترسی به اطلاعات جهت تولیدکنندگان و استفاده‌کنندگان از اطلاعات صورت‌های مالی می‌شود.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بازار سرمایه (سنا)، از مزایای دیگر این سیستم گزارشگری می‌توان به افزایش ویژگی کیفی مربوط بودن اطلاعات (Relevance)، کاهش میزان خطا در اطلاعات و دسترسی سریعتر و ارزانتر به اطلاعات اشاره کرد. نظر به اهمیت و فواید قابل توجه این سیستم گزارشگری است که رییس SEC از آن به عنوان “گزارشگری (داده های) تعاملی” یاد کرده و آنرا به عنوان آینده گزارشگری مالی معرفی می کند.
نظر به اهمیت و مزایای این نوع گزارشگری، کشورهای متعددی مانند چین، اسپانیا، بلژیک، هلند، هند، ژاپن، انگلستان و آمریکا در دنیا استفاده از XBRL را شروع کرده اند. علاوه بر این سایر کشورها مانند استرالیا، فرانسه، سوئد، فنلاند، امارات عربی با تشکیل کارگروه‌های مربوطه، در حال پیاده‌سازی و تهیه زیرساخت‌های بکارگیری آن هستند. روند رو به رشد بکارگیری و استفاده از XBRL در دنیا نشانگر این است که این روش به عنوان آینده گزارشگری مالی محسوب شده و چه بسا موجب کنار گذاشتن روش‌های موجود برای گزارشگری مالی شود.
از سوی دیگر، سیاست‌های دولت ایران مبنی بر توسعه بازار سرمایه از طریق اجرای اصل 44 قانون اساسی و تلاش در جهت جذب سرمایه‌های خارجی در بازار سرمایه کشور، نیازمند یک بازار کارا با سیستم‌های اطلاع‌رسانی سریع، دقیق و قابل اتکاست. سیستم گزارشگری XBRL به عنوان ابزار کارای تهیه، تبادل و تحلیل اطلاعات مالی در بازارهای مهم سرمایه دنیا به شکل اجباری و یا اختیاری مورد استفاده قرار می‌گیرد. این سیستم گزارشگری می‌تواند به تحقق سیاست‌های دولت در امر تعامل با بازارهای سرمایه دنیا و جذب سرمایه‌گذاران خارجی ممکن کند.
بر اساس نتایج تحقیق موسسه (PWC) هنگ‌کنگ، یک نکته مشترک در تجربه کشورهایی که پروژه بکارگیری XBRL را با موفقیت به اتمام رسانیده‌اند، وجود یک سازمان متولی امر سیاست‌گذاری، هدایت و هماهنگ‌سازی فعالیت های مربوط به XBRL در آن کشور بوده و همه این کشورها دارای حوزه ملی در سازمان بین‌المللی XBRL هستند (PWC-HK 2008).
از سوی دیگر بررسی وضعیت کشورهایی که تاکنون موفق به بکارگیری XBRL شده اند یا در شرف بکارگیری آن هستند نشان می‌دهد که همه این کشورها دارای حوزه ملی XBRL در کشور متبوع خود بوده نیز عضو سازمان بین المللی XBRL بوده و این عضویت مزایا و تسهیلاتی را برای به کارگیری سریعتر XBRL در حوزه متبوع آنان فراهم کرده است.
از مزایای داشتن حوزه ملی و عضویت در سازمان بین‌المللی می‌توان به استفاده از تجربیات سایر کشورهای عضو، برخورداری از کمک های سازمان در طراحی، اجرا و آموزش XBRL اشاره کرد.
این در حالی است که ایران نیز به عضویت این سازمان درآمده و به تازگی زبان گزارشگری مالی در سازمان بورس و اوراق بهادار راه اندازی شده است.
معرفی سازمان بین المللی XBRL
سازمان بین المللی XBRL( XBRL International) یک سازمان غیر دولتی غیر انتفاعی بوده که متشکل از حدود 550 سازمان دولتی، موسسه و شرکت‌های بزرگ از سراسر دنیا است. مقر این سازمان در آمریکا است و نشانی سایت اینترنتی آن (www.xbrl.org) است. این سازمان با هدف معرفی، گسترش و آموزش XBRL در سراسر دنیا و همچنین تدوین واژه‌نامه (Taxonomy) بین‌المللی تشکیل شده است. در سال 2008 بیش از 23 کشور عضو این سازمان بودند. نکته قابل توجه در مورد اعضاء این سازمان این است که علاوه بر کشورهای بزرگ صنعتی، کشورهای در حال توسعه نظیر لهستان، آفریقای جنوبی و امارت متحده عربی نیز در این سازمان دارای حوزه ملی هستند. این سازمان همه کشورها را به داشتن حوزه (jurisdiction) ملی تشویق می کند به دلیل اینکه تجربه نشان می‌دهد که این حوزه‌ها نقش بسیار مهمی در تدوین، راه‌اندازی و گسترش بکارگیری XBRL در آن کشور به عهده دارند.
تعریف حوزه
حوزه XBRL یک واحد حقوقی ملی (محلی) است که مسئولیت اطلاع‌رسانی و آگاهی بخشی، تدوین واژه‌نامه (Taxonomy) و بکارگیری XBRL را در محدوده جغرافیایی حوزه به عهده دارد. یک حوزه معمولا مربوط به یک کشور یا سازمان بین‌المللی (به طور مثال هیات تدوین استانداردهای بین‌المللی حسابداری) است ولی در موارد معدود، برخی کشورها که دارای ویژگی‌های مشترکی بوده (زبان، فرهنگ و یا ساختار اقتصادی)، می‌توانند یک حوزه بین‌المللی تعریف کنند. به عنوان مثال، کشورهای اسپانیولی زبان دارای حوزه (IBEROAMERICA) هستند.
حوزه ملی XBRL مسئولیت گسترش آگاهی عمومی نسبت به مزایای این نوع گزارشگری را از طریق برگزاری همایش، کنفرانس، راه‌اندازی پروژه های XBRL آزمایشی و تدوین واژه‌نامه (Taxonomy) ملی براساس استانداردهای حسابداری ملی و یا بین‌المللی به عهده دارد. این حوزه همچنین نقش مهمی در امر آموزش، بازاریابی و تشریح ابعاد و مزایای گزارشگری XBRL برای موسسات دولتی به ویژه مقامات مالیاتی دارد.
اهداف تشکیل حوزه XBRL
سازمان بین‌المللی XBRL اهداف اصلی تشکیل هر حوزه را به صورت فراهم کردن شرایط و فضای مورد نیاز برای مشارکت شرکت‌ها و موسسات در امر به کارگیری و پذیرش گزارشگری XBRL، تشویق و ترغیب شرکت‌ها برای استفاده از گزارشگری XBRL ، حمایت از پروژه تدوین واژه نامه، نگهداری و به روز کردن آن، فراهم ساختن زمینه افزایش آگاهی عمومی نسبت به مزایای این سیستم برای تمامی گروههای ذینفع در گزارشگری مالی و همچنین آموزش منظم و پیوستهXBRL، تعریف می کند.
طبقه‌بندی حوزه‌ها در سازمان بین‌المللی XBRL
در سازمان بین‌المللی XBRL عضویت کشورها دارای دو مرحله جداگانه است: مرحله اول عضویت مشروط (provisional) ؛ و مرحله دوم با کسب شرایط خاص به عنوان عضو پایدار (established) پذیرفته می‌شوند.
حوزه مشروط (provisional jurisdiction)
حوزه مشروط یک سازمان متشکل از کارگروه‌های کوچک (working group) است که مهم‌ترین کارکرد آن افزایش آگاهی عمومی نسبت به سیستم گزارشگری XBRL در بین گروههای مختلف بازار سرمایه با برگزاری سمینار و کارگاه‌های آموزشی، تشویق و کمک به شرکت‌ها جهت به کارگیری آزمایشی XBRL و کمک به فرایند تدوین واژه‌نامه مرتبط با XBRL (بر اساس استانداردهای حسابداری ملی یا نسخه ملی شده استانداردهای بین‌المللی) است. تشکیل حوزه مشروط پیش نیاز داشتن حوزه پایدار بوده و در واقع نقطه شروع جهت به کارگیری و توسعه XBRL در هر کشوری است. حداکثر زمانی که یک کشور می‌تواند دارای حوزه مشروط باشد 2 سال بوده و این مدت غیر قابل تمدید است. بعد از این مدت، این حوزه یا باید پس از کسب شرایط لازم به حوزه پایدار تبدیل یا منحل شود. کشورهای دارای حوزه مشروط فاقد کرسی و حق رای در سازمان بین‌المللی XBRL است. در واقع هدف از تشکیل حوزه مشروط، فراهم‌آوردن شرایط و بسترهای لازم جهت داشتن حوزه پایدار است.
حوزه پایدار (Established jurisdiction)
در حوزه پایدار تعداد اعضاء نسبت به حوزه مشروط به مراتب بیشتر است. همچنین حوزه در زمینه تدوین واژه‌نامه و به کارگیری گزارشگری XBRL توسط شرکت‌ها (حتی به صورت اختیاری) در عمل پیشرفت‌های قابل توجهی کسب کرده است. حوزه پایدار عضو کمیته بین‌المللی XBRL بوده و بنابراین دارای کرسی و حق رای است و می‌تواند در تدوین استاندارد و سیاست‌گذاری های این سازمان تاثیرگذار باشد.
مزایای تشکیل حوزه ملی XBRL
فعال در کمیته بین‌المللی XBRL، برخورداری از مزایای عضویت در سازمان بین‌المللی و به کارگیری موفقیت‌آمیز XBRL در حوزه جغرافیایی مربوطه مستلزم ایجاد و تعریف حوزه محلی XBRL است.
به طور کلی می‌توان مزایای داشتن حوزه کلی XBRL را به شرح ذیل خلاصه کرد:
تشویق به بکارگیری XBRL با ایجاد هماهنگی بین موسسات و شرکت‌های عضو و همچنین برقراری تماس با موسسات دولتی؛
توانایی انجام نقش بازاریابی و آموزشی فعال با برگزاری سمینار، کنفرانس و کارگاه‌های آموزشی در زمینه معرفی XBRL و مزایای آن؛
شناسایی فرصت‌های موجود در جهت همسوسازی تلاش شرکت‌ها در انجام پروژه‌های مرتبط با XBRL، که این امر می‌تواند منافعی را برای این شرکت‌ها از قبیل پرهیز از موازی کاری و صرفه‌جویی در هزینه‌ها را به دنبال داشته باشد.
فراهم‌آوردن زمینه تبادل دانش و تجربه در بین موسسات و شرکت‌های دخیل در امر گزارشگری XBRL؛
فراهم‌آوردن فرصت مشارکت کشور متبوع حوزه در سازمان بین‌المللی XBRL در جهت حصول اطمینان از اینکه نقطه نظرات کشور در سازمان‌های بین‌المللی منعکس می شود.
تشکیل حوزه محلی (ملی) XBRL یک قدم ضروری برای ایجاد علاقه و عضویت در سازمان XBRL بین‌المللی است.
شرایط لازم برای ایجاد حوزه XBRL مشروط
کمیته بین‌المللی XBRL شرایط زیر را برای ایجاد یک حوزه محلی مشروط تعریف کرده است. این شرایط از آن جهت است که بتواند به تحقق منافع و اهداف اعضاء و همچنین پیشرفت XBRL در حوزه کمک کند.
1- هماهنگ‌کننده مستقل و بیطرف (Neutral facilitator):کشور متقاضی تشکیل حوزه مشروط باید یک سازمان مستقل و بیطرف را که به تایید سایر اعضاء نیز رسیده باشد، را به عنوان مسئول هماهنگ‌کننده و اجرایی XBRL معرفی کند. به طور مثال هماهنگ‌کننده می‌تواند جامعه حسابداران رسمی یا هیئت تدوین استانداردهای حسابداری ملی باشد. درخصوص ایران، باتوجه به قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران (مصوب 1384) امور مربوط به تدوین مقررات گزارشگری مالی به سازمان بورس و اوراق بهادار واگذار شده است.
2- ماهیت سازمانی، شرکتی (Corporate entity): گروه متقاضی باید یک سازمان غیرانتفاعی برای مقاصد گزارشگری مالی باشد.
3- کارگروه (Working group):کشور متقاضی باید دارای یک کار گروه مشخص (Working group) باشد که وظیفه این کارگروه هماهنگ‌سازی فعالیت‌های اولیه حوزه و شروع به کار در زمینه تدوین واژه نامه (Taxonomy)، بازاریابی و آموزش XBRL است.
4- ارتباطات و اینترنت:کشور متقاضی باید دارای برنامه و امکانات مناسب برای تامین وسایل ارتباطی لازم جهت استفاده از وب و اینترنت و پست الکترونیک باشد. بعد از تشکیل حوزه، حوزه‌های مختلف XBRL مکلف هستند که اطلاعات لازم را به صورت منظم و به روز بر روی صفحات وب قرار داده تا زمینه به روزرسانی کلیه اعضاء در زمینه پیشرفت و بکارگیری XBRL را فراهم آورند. همچنین فراهم‌کردن زمینه بحث و تبادل نظر میان گروههای دخیل در پروژه XBRL به صورت Online لازم و ضروری است.
4-1- تشکیل گروههای الکترونیکی (e-group)
4-2- ایجاد صفحه اختصاصی بر روی وب
5- پرداخت هزینه عضویت
6- مدیر پروژه:
معرفی یک نفر به عنوان مدیر پروژه که وظیفه آن هماهنگ کردن فعالیت‌های اجرایی مربوط به پیگیری پروژه XBRL است.
7- برنامه‌ریزی (Business plan): کشور متقاضی باید برنامه کاری خود را که نشان‌دهنده مسایل اداری و مالی حوزه در 2 سال اول فعالیت خود و قبل از تبدیل شدن به یک حوزه پایدار باشد را به سازمان بین‌المللی XBRL ارائه کند.
8- اساسنامه: داشتن اساسنامه‌ای که نشان‌دهنده خط مشی سیاست‌ها و رویه‌های لازم جهت اداره حوزه است.
علیرضا علیپور کارشناس ارشد حسابداری
منبع :پایگاه اطلاع رسانی بازار سرمایه ایران
گروه پرشین حساب در سال ۱۳۹۱ با کمک پروردگار، با هدف افزایش سطح آگاهی مجریان و مدیران در بازار کار مالی و مالیاتی کشور فعالیت خود را آغاز نمود تا به عنوان یک مرجع تخصصی در این حوزه شناخته شود. به اعتقاد ما هر چقدر سطح اگاهی فعالان اقتصادی و مجریان خدمات حسابداری و مالیاتی افزایش پیدا کند، بی شک هم مدیران کشور دغدغه ای بابت توسعه بازار و کسب سود نخواهند داشت و هم حسابداران و کارشناسان خدمات مالیاتی در بازار پر رونق این خدمات رکوردهای درآمدی خوبی را رقم میزنند. به امید داشتن یک جامعه همیشه شاد همراه با رونق بازار کار و تجارت.
